skripsi fakultas pendidikan bahasa dan sastra jawa ... - Andy Nuriman

233 downloads 6408 Views 184KB Size Report
Fakultas Pendidikan Bahasa dan Sini IKIP PGRI Semarang. Panulis rumaos ... Pair Share wonten ing piwulangan basa jawa kangge mindhakaken kaprigelan.
NGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI KANTHI NGGINAKAKEN METODHE THINK PAIR SHARE TUMRAP SISWA KELAS VII SMP AL-ISLAH AMPELGADING TAHUN AJAR 2010/2011

SKRIPSI

KIKI ISWANTI NPM 06430644

FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA IKIP PGRI SEMARANG 2010

NGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI KANTHI NGGINAKAKEN METODHE THINK PAIR SHARE TUMRAP SISWA KELAS VII SMP AL-ISLAH AMPELGADING TAHUN AJAR 2010/2011

SKRIPSI

KIKI ISWANTI NPM 06430644

FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA IKIP PGRI SEMARANG 2010

i

SKRIPSI

NGUDI INDHAKING KAPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI KANTHI METODE THINK PAIR SHARE TUMRAP SISWA KELAS VII S MP ALISLAH PLUS AMPELGADING TAHUN AJAR 2010/2011

Ingkang dipunrakit lan ingkang dipunaturaken dening Kiki Iswanti NPM 06430644 Sampun dipunsarujuki dening Pembimbing kangge dipundadar wonten sangajengipun Dewan Pendadar Surya kaping 15 Agustus 2010

Pembimbing I

Pembimbing II

Dra. HR. Utami,M.Hum NPP. 916301071

Totok Yasmiran,S.S NPP………………

FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SENI IKIP PGRI SEMARANG

ii

SKRIPSI

NGUDI INDHAKING KAPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI KANTHI METODE THINK PAIR SHARE TUMRAP SISWA KELAS VII S MP ALISLAH PLUS AMPELGADING TAHUN AJAR 2010/2011

Ingkang dipunrakit lan ingkang dipunaturaken dening Kiki Iswanti NPM 06430644 Sampun dipunkukuhaken wonten sangajengipun Dewan Pendadar Surya kaping 22 Agustus 2010 Lan dipunyatakaken sampun njang kepi syarat

Dewan Pendadar Ketua,

Sekretaris,

Dra. Sri Suciati, M.Hum NIP. 19560316 199003 2 002 Penguji I Dra. H.R Utami, M.Hum NPP. 916301071

Dra. H.R Utami, M.Hum NPP. 916301071 ( ………………………… )

Penguji II Totok Yasmiran,S.S

( ………………………… )

Penguji III Ahmad Iskak,S.Pd.M.Pd NIP. 19630420 198405 1 001

( ………………………… )

FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SENI IKIP PGRI SEMARANG

iii

SESANTI LAN PISUNGSUNG SESANTI 1. Rawe-rawe rantas malang-malang putung 2. Kerukunan ndadekake sentosa, congkrah ndadekake karusakan 3. Kalodhangan ingkang mboten panjenengan ginakaken, saged ndadosakaen kasengsaran 4. Ing ngarsa sung tuladha ing madya mangun karsa tut wuri handayani ) (Ki Hajar Dewantara) 5. Menangislah jika sedang bersedih, tersenyumlah jika sedang bahagia dan bersyukurlah jika sudah mendapatkan keberhasilan.

PISUNGSUNG Skripsi punika kaaturaken dateng : 1. Bapak lan Ibu ingkang kula tresnani; 2. Garwa kinasih ingkang sampun paring do’a lan sengkuyungipun dhateng panulis; 3. Kangmas/Adiku ingkang sampun paring do’a lan nasehatipun. 4. Sedanten pihak-pihak ingkang mbiyantu panulis nalika damel skripsi punika.

iv

ATUR CECELA

Lumantar raos syukur wonten ngarsanipun Gusti Allah ingkang Maha Welas Asih lan Maha Agung, ingkang sampun paring rahmat saha karuniapun saengga panulis saged ngrampungaken panyeratan skripsi punika. skripsi kanthi irah-irahan “Ngudi Indhaking Kaprigelan Maos Aksara Jawa Kanthi Ngginakaken Metode Think Pair Share wonten ing Siswa Kelas VII SMP Al-Islah Plus Ampelgading Taun Ajar 2010/2011”. Skripsi punika nggadahi ancasing kangge jangkepi saperangan ing syarat salebeting nggayuh gelar sarjana pendidikan ing Fakultas Pendidikan Bahasa dan Sini IKIP PGRI Semarang. Panulis rumaos menawi rampungipun panyeratan punika jalaran saking pitedah Gusti Alah SWT lan bimbingan saking Bapak/Ibu Dosen Pembimbing saha kadhang sedaya ingkang sampun paring pambiyantunipun dhateng panulis. Mila wonten kalodhangan punika panulis ngaturaken

gunging panuwun

dumateng : 1. Bapak Muhdi, SH, M.Hum, minangka Rektor IKIP PGRI Semarang. 2. Ibu Dra. Sri Suciati, M.Hum, minangka Dekan Fakultas Pendidikan Bahasa dan Seni IKIP PGRI Semarang. 3. Ibu Dra. HR Utami, M. Hum, minangka Ka. Program Pendidikan Bahasa lan Sastra Jawa, ugi minangka Pembimbing I ingkang tansah sabar lan tanggeljawab mbimbing panulis saengga panyeratan skripsi punika enggal rampung.

v

4. Bapak Toto Yasmiran, S.S. minangka Dosen Pembimbing II ingkang tansah sabar lan wicaksana anggenipun paring bimbingan. 5. Kanca-kanca mahasiswa Jurusan Bahasa dan Sastra Jawa ingkang sampun paring motivasi. Kritik lan saran saking sedaya kemawon panulis tampi kanthi remening manah kangge langkung saenipun panyeratan skripsi punika, panulis nyuwun dhumateng Gusti Allah SWT mugi-mugi rahmat, hidayah saha taufik tansah lumintu dateng panjenengan sedaya. amin.

Semarang, Agustus 2010 Penulis,

vi

SARIPATHI Kiki Iswanti 06430644 “Ngudi Indhaking Kaprigelan Maos Aksara Jawi Kanthi Nginakaken Methode Think Pair Share tumrap Siswa Kelas VII SMP AlIslah Plus Ampelgading Tahun Ajar 2010/2011”. Skripsi IKIP PGRI Semarang Taun 2010. Pembimbing I Dra. HR.Utami,M.Hum. Pembimbing II Totok Yasmiran,S.S. Tembung wos : Ngudi Indhaking, Kaprigelan maos, aksara jawa, metode think pair share Skripsi kanthi irah-irahan “Ngudi Indhaking Kaprigelan Maos Aksara Jawa Kanthi Nginakaken Methode Think Pair Share tumrap Siswa Kelas VII SMP AlIslah Plus Ampelgading Tahun Ajar 2010/2011”. Rancangan momotan punika : “kados pundi cak-cakanipun Methode Think Pair Share wonten ing piwulangan basa jawa kangge mindhakaken kaprigelan maos aksara jawa ing siswa kelas VII SMP Al-Islah Plus Ampelgading”. Model tindhakan kelas utawi Classroom Action Research. Ancasipun panaliten punika mratelakaken ginaning metode Think Pair Share kangge mindhakaken karigelan maos aksara jawa ing siswa kelas VII SMP Al-Islah Plus Ampelgading ing tahun ajaran 2010/2011. Mupangating paneliten inggih punika supados siswa saged mangertosi lan mahami kanthi gamblang babagan aksara jawa, maringi pedoman datheng para dwija kangge ngginakaken metode Think Pair Share jalaran metode kasebut saged ngindhakaken hasiling pasinaon basa mliginipun pasinaon basa jawa. Metodologi ingkang dipunayahi wonten salebeting panaliten inggih punika: ayahan ingkang awal ngamati papan panggenan panaliten inggih punika SMP AlIslah Plus Ampelgading lajeng ngempalaken para siswa kelas VII iangkang dipundadosaken subjek panaliten, ngatur panggenan lenggah siswa supados saged sinau kanthi sae, lajeng nindhakaken pra siklus. Saking tindakan pra siklus kala wau saged gamblang menawi kaprigelan maos aksara Jawa taksih andhap, saengga kedah dipunmindakaken kanthi metode Think Pair Share. Pasinaon kanthi ngginakaken Think Pair Share punika langkung narik kawigaten para siswa. Hasil saking panaliten punika dipunwiwiti hasil tindakan pra siklus, hasilipun pra siklus taksih andhap, inggih punika taksih 49,16% pramila panaliti nglampahi siklus I. Wonten ing siklus I kaprigelan maos aksara jawa saged mindak ingkang waune 49,16% dados 58,72% (mindak 9%), nanging wonten ing siklus I wonten bijinipun siswa ingkang taksih kirang saking KKM, mila panaliti nglampahi siklus II biji siklus II saged mindak 8% ingkang waune 58,72% dados 65,56% bijinipun siswa sampun maksimal wonten siklus II lan mboten wonten maleh bijinipun siswa ingkang taksih kirang saking KKM. Jangkep kaliyan panaliten punika prayoganipun model pasinaonan kanthi methode Think Pair Share boten dwija basa Jawa kenawon ingkang ngginaaken ananging saged dipunginakaken kangge mata pelajaran sanesipun.

vii

ABSTRAK Kiki Iswanti 06430644 “Meningkatkan Ketrampilan Membaca Aksara Jawa Dengan Menggunakan Keterampilan Metode Think Pair Share kepada Siswa Kelas VII SMP Al-Islah Plus Ampelgading Tahun Ajar 2010/2011”. Skripsi IKIP PGRI Semarang Taun 2010. Pembimbing I Dra. HR.Utami,M.Hum. Pembimbing II Totok Yasmiran,S.S. Kata Kunci : Meningkatkan, keterampilan membaca, aksara jawa, metode think pair share Skripsi dengan judul “Meningkatkan Ketrampilan Membaca Aksara Jawa Dengan Menggunakan Keterampilan Metode Think Pair Share kepada Siswa Kelas VII SMP Al-Islah Plus Ampelgading Tahun Ajar 2010/2011”. Rumusan penelitian ini adalah bagaimana penerapan metode think pair share dalam proses pembelajaran Bahasa Jawa untuk meningkatkan keterampilan membaca huruf jawa terhadap siswa kelas VII SMP Al-Islah Plus Ampelgading. Tujuan penelitian ini adalah menyatakan gunanya metode think pair share untuk meningkatkan keterampilan membaca huruf jawa untuk siswa kelas VII SMP Al-Islah Plus Ampelgading. Manfaat penelitian ini adalah supaya siswa bisa mengerti dan memahami dengan jelas huruf jawa dan memberi pedoman kepada para guru untuk menggunakan metode pembelajaran seperti metode think pair share karena metode tersebut bisa meningkatkan keterampilan membaca huruf jawa, juga memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa supaya prestasi belajar khususnya belajar membaca aksara jawa bisa maju dan siswa bisa senang terhadap pembelajaran yang diberikan oleh guru. Langkah-langkah atau metode yang dilakukan dalam penelitian ini adalah : langkah awal melakukan pengamatan terhadap lokasi sekolah yaitu SMP Al-Islah Plus Ampelgading, mengumpulkan siswa yang dijadikan sample penelitian kemudian mengatur tempat duduk agar siswa dapat belajar dengan baik kemudian dilanjutkan dengan pengarahan terus dibagikan soal pra siklus. Dari tindakan tersebut jelas kalau keterampilan membaca huruf jawa masih rendah sehingga harus ditingkatkan dengan menggunakan metode think pair share, pembelajaran dengan menggunakan metode think pair share itu lebih menarik daripada menggunakan metode yang lainnya. Sesuai dengan hasil penelitian tindakan pra siklus sampai tindakan siklus II bisa dilihat ada peningkatan keterampilan membaca huruf jawa yaitu di pra siklus sampai siklus I hasilnya 49,16% menjadi 58,72% (naik 9%) tetapi dalam siklus I ada beberapa siswa yang nilainya masih kurang dari KKM maka peneliti melakukan siklus II. Keterampilan dilihat dari hasil epenlitian tindakan siklus I sampai siklus II dari 58,72% menjadi 65,56% (naik 8%). Sesuai dengan hasil penelitian disarankan sebaiknya model pembelajaran dengan metode think pair share dapat digunakan oleh guru mata pelajaran bahasa Jawa atau bahkan dapat diuji cobakan dengan pelajaran yang lain.

viii

DAFTAR ISI IRAH-IRAHAN JAWI IRAH-IRAHAN LEBET

…….....................................................................

i

……................................................................... ii

PASARUJUKAN

……............................................................................... iii

PENGESAHAN

……................................................................................. iv

SESANTI LAN PISUNGSUNG ..................................................................

v

ATUR CECELA .......................................................................................... vi SARIPATI

................................................................................................ viii

ABSTRAK .................................................................................................. ix DAFTAR ISI ................................................................................................ x BAB I

PURWAKA ..................................................................................

1

A. Landhesaning Pamilihing Irah-irahan ....................................

1

B. Rancangan Momotan ..............................................................

4

C. Ancasing Panaliten .................................................................

4

D. Mupangating Panaliten ............................................................

4

E. Panandhesing Tetembung .......................................................

6

F. Tata Raketing Panyeratan .......................................................

7

BAB II LANDHESANING TEORI ..........................................................

9

A. Bakuning Wulangan Basa Jawa ...............................................

9

B. Bahan Piwulangan Basa Jawi ................................................. 12 C. Metode Think Pair Share ......................................................... 12 D. Kaprigelan Maos ..................................................................... 14 E. Media Piwulangan

................................................................ 17

ix

F. Aksara Jawa ........................................................................... 18 G. Akikat Pasinaon ...................................................................... 25 BAB III METODE PANALITEN

............................................................ 30

A. Papan, Wekdal lan Subjek Panaliten ..................................... 30 B. Rancangan Kegiatan .............................................................. 30 C. Instrumen tes

......................................................................... 34

D. Tehnik pengumpulan Data

.................................................... 35

E. Tehnik Analisi Data ............................................................... 36 BAB IV CAK-CAKANING METODHE THINK PAIR SHARE WONTEN ING PIWULANGAN

BASA

JAWA

KANGGE

MINDHAKAKEN

KAPRIGELAN MAOS AKSARA JAWA ING SISWA KELAS VII SMP AL-ISLAH PLUS AMPELGADING

............................... 38

A. Gambaran Umum Panaliten .................................................... 38 B. Deskripsi Rancangan Panaliten

............................................. 41

C. Presentasi Kaprigelan Maos Aksara Jawa ............................ 56 BAB V PENUTUP ..................................................................................... 59 A. Dudutan ................................................................................... 59 B. Pamrayogi ............................................................................... 60 KAPUSTAKAN ........................................................................................... 61 LAMPIRAN

x

BAB I PURWAKA

A. Landhesan Pamilihing Irah-irahan Wulangan basa jawa kalebet wulangan muatan lokal, wonten ing KTSP (Kurikulum Tingkat Satuan Pendidikan) wulangan muatan lokal kangge jenjang pawiyatan Dasar lan Menengah umum/kejuruan/khusus, cacahing jam piwulangan sami inggih punika kalih jam. Jumbuh kaliyan prekawis punika, mitrut Mulyasa ingkang dipuntegesi kurikulum muatan lokal inggih punika “Seperangkat rencana dan pengaturan mengenai isi dan bahan pelajaran yang ditetapkan oleh daerah sesuai dengan keadaan dan kebutuhan daerah masing-masing sebagai pedoman penyelenggaraan belajar mengajar” (Depdikbud ing Mulyasa, 1999 : 5). Saking keterangan punika mila, wonten ing masyarakat Jawa Tengah inggih punika milai taun ajaran 2006/2007 lan salajengipun, siswa SMA dipunparingi piwulangan basa Jawi. Prekawis punika nggambaraken menawi Pemerintah Jawa Tengah serius nanggapi perkawis pendidikan. Salah satunggaling prekawis piwulangan wonten ing pendidikan formal (sekolah) inggih punika taksih andhapipun daya serap siswa ingkang ndadosaken

hasil

pasinaon

siswa

sangat

andhap,

prekawis

punika

dipunsebabaken kawontenan piwulangan ingkang sifatipun tradisional. Piwulangan tradisional punika boten paring motivasi kangge siswa supados ngrembaka/berkembang piyambak kanthi proses pikiranipun. Kathah dwija ingkang

langkung

remen

ngginakaken

1

metode

piwulangan

ingkang

2

konvensional jalaran boten ngginakaken piranti/alat lan bahan praktek cukup jlentrehaken konsep-konsep ingkang wonten ing buku ajar mawon. Jumbuh kaliyan prekawis ing nginggil, miturut Syaiful lan Aswan wonten ing piwulangan ingkang ngginakaken metode tradisional wonten kekiranganipun inggih punika 1. “Bila selalu digunakan dan terlalu lama, membosankan. 2. Menyebabkan siswa menjadi pasif. 3. Mudah menjadi verbalisme (pengertian kata-kata)”. (Syaiful dan Aswan, 2006 : 97).Wonten ing salebeting piwulangan ingkang ngginakaken metode konvensional/ tradisonal punika ndadosaken siswa pasif, boten kreatif lan siswa namung mirengaken penjlentrehaning dening dwija kemawon. Wonten ing kegiatan piwulangan basa Jawi punika sami kaliyan proses piwulangan sanesipun inggih punika piwulangan ingkang mbetahaken metode. Wonten ing proses piwulangan, metode punika salah satunggaling piranti ingkang penting sanget jalaran metode punika salah satunggaling piranti kangge nyaji bahan piwulangan wonten ing salebeting proses piwulangan. Saking keterangan punika mila dwija sakderenge mucal kedah wonten rancangan lan nggadhahi metode ingkang badhe dipunginakake nalika piwulangan dipunlampahi. Panganggening metode piwulangan gumantung saking pintenpinten faktor, kadosta dwija, siswa, tujuan, bahan, fasilitas lan alokasi waktu. Miturut Winarno, wonten 5 faktor ingkang merbawani panganggening metode inggih punika :

3

1. tujuan yang berbagai-bagai jenis dan fungsinya, 2. Anak didik yang berbagai-bagai tingkat kematangannya, 3. Situasi yang berbagai-bagai keadaannya, 4. Fasilitas yang berbagai-bagai kualitas dan kuantitas, 5. Pribadi guru serta kemampuan profesionalnya yang berbeda-beda. (Winarno ing Syaiful Bahri Tahun 2006: 46). Saking katrangan punika, dwija ngginakaken metode wonten ing proses piwulangan kedah nggatosaken pinten-pinten faktor ingkang merbawani panganggening metode punika, lan nemtokaken metode piwulangan ingkang badhe dipunginakaken wonten ing proses piwulangan kedah trep kaliyan materinipun. Dwija kedah ngginakaken metode-metode piwulangan ingkang efektif supados siswa remen kaliyan basa Jawi lan siswa langkung paham anggenipun nampi materi ingkang dipunjlentrehaken dening dwija. Wonten ing piwulangan basa Jawi wonten sekawan kaprigelan basa inggih punika kaprigelan maos, micara, nyemak, lan nyerat. Saking sekawan kaprigelan punika, ingkang asring dipunraosaken panyerat biji aspek maos mliginipun maos aksara Jawi punika taksih andhap. Salah satunggaling tuladha inggih punika wonten ing SMP Al-Islah kathah siswa ingkang boten saged maos

aksara Jawi kanthi lancar lan bener, babagan punika saged

dipunpirsani saking hasil evaluasi dwija wonten ing piwulangan basa Jawi. Kedadosan ingkang kados mekaten dipunsebabaken saking kekiranganipun minat siswa wonten ing salebeting KBM (Kegiatan Belajar Mengajar). Supados siswa minat kaliyan piwulangan basa Jawi, dwija kedah nggadahi metode piwulangan ingkang boten damel siswa bosen lan siswa gampil anggenipun nampi piwulangan, salah satunggaling cara inggih punika ngginakaken metode ingkang ngremenaken.

4

Panaliti rumaos bilih kahanan ingkang kados mekaten kedah dipunpadosi solusinipun, adhedasar saking perkawis kasebat, panaliti rumaos kedah ngawontenaken PTK (Penelitian Tindakan Kelas) kanthi irah-irahan “Ngudi indhaking kaprigelan maos aksara Jawi kanthi ngginakaken metose Think Pair Share tumrap siswa kelas IX SMP Al-Islah Plus Ampelgading”. Wonten ing panaliten mangke, panaliti badhe ngginakaken metode TPS (Think Pair Share). Kanthi metode punika dipunkajengaken kaprigelan maos aksara Jawi ing SMP Al-Islah saged mindhak. B. Rancangan Momoton Adhedasar alesaning pamilihing irah-irahan wonten nginggil, saged dipunpundhut rancangane momoton kados mekaten “ kados pundi cakcakaningipun metode Think Pair Share wonten ing piwulangan basa jawa kangge mindhakaken kaprigelan maos aksara jawa ing siswa kelas VII SMP Al- Islah Plus Ampelgading taun ajar 2010/2011“. C. Ancasing Panaliten Saben kegiatan ingkang dipunlampahi kedah nggadhahi ancas ingkang tertemtu, semanten ugi panaliten kedah nggadhahi ancas, ancasing wonten ing panaliten punika “mratelakaken ginaning metode Think Pair Share kangge mindhakaken kaprigelan maos aksara jawa ing siswa Kelas VII SMP Al-Islah Plus Ampelgading ing tahun ajaran 2010/2011”. D. Mupangating Panaliten Jumbuh kaliyan irah-irahan panaliten, pramila hasil panaliten punika dipunkajengaken saged ngudhi

indhaking

pawiyatan utamanipun

5

pasinaon maos aksara jawa ing SMP Al – Islah. Kanthi umum hasil panaliten punika dipunkajengaken saged mupangat tumprap dwija lan siswa. Mupangating saking panaliten punika wonten 2 perangan, inggih punika teoritis lan praktis : 1. Teoretis a. Hasil panaliten punika saged mewahi khasanah wonten ing salebeting ilmu Pendhidhikan inggih punika ing prekawis proses piwulagan ingkang ngginakaken metode Think Pair Share tumrap hasil pasinaon maos aksara Jawi tumrap siswa – siswi. b. Supados siswa saged mangertosi lan mahami kanthi gamblang babagan aksara jawa. 2. Praktis a. Maringi pedoman dhateng para dwija kangge ngginakaken metode piwulangan Cooperative Learning lan metode ingkang inovatif kados metode Think Pair Share. Jalaran metode

kasebut saged

ngindakaken hasiling pasinaon basa mliginipun pasinaon basa jawa. b. Paring motivasi marang siswa–siswi sinau basa Jawa supados prestasi pasinaon mliginipun piwulangan maos aksara Jawa saged majeng lan siswa saged remen dhateng piwulangan ingkang dipunparingaken dening dwija.

6

E. Panandhesing Tembung : Kangge nggampilaken lan negesaken ukara wonten ing salebeting panaliten punika, mila panyerat (panaliti) negesaken tembung ing irah-irahan kados ing ngandhap punika 1. Ngudi Indhaking Inggih punika mbudidaya supados ewah kanthi langkung sae, tegesipun salebeting nindakaken proses piwulangan dereng pikantuk kasil ingkang langkung

sae

inggih

punika

kanthi

metode

ingkang

benten

dipunkajengaken saged pikantuk bobot/biji ingkang maksimal. 2. Kaprigelan Maos Inggih punika satunggaling kahanan ingkang nelakaken cukat, trampil, rigen, lan pinteripun tiyang salebeting maos ( Suyitno:2006:1 ). 3. Aksara Jawi Inggih punika carakan (abjad Jawi) ingkang dipunginakaken wonten ing ejaan basa Jawi aksara pokok ingkang

sifatipun silabik, cacahipun

carakan wonten kalih dasa inggih punika Ha, Na, Ca, Ra, Ka, Da, Ta, Sa, Wa, La, Pa, Dha, Ja, Ya, Nya, Ma, Ga, Ba, Tha, Nga. Aksara Jawi ugi gadhah pasangan, sandangan, aksara murda, aksara rekan, aksara swara, lan angka Jawi. 4. Metode Think Pair Share (TPS) Inggih punika jenis piwulangan kooperatif ingkang dipunrancang kangge merbawani pola interaksi siswa. TPS ugi dipunsebat strategi berpikir, berbagi, lan berpasangan.

7

5. Siswa kelas VII SMP Al-Islah Nggadahi teges panalitin punika dipunwontenaken ing pawiyatan luhur SMP Al- Islah Plus Ampelgading dhateng siswa kelas VII ing tahun ajar 2010 / 2011. Pramila dudutan saking pangertosanipun irah-irahan skripsi inggih punika mindhakaken kaprigelan maos aksara jawa kanthi cara ngginakaken metode Think Pair Share Tumprap siswa kelas VII ing SMP Al-Islah Plus Ampelgading tahun Ajar 2010/2011 F. Tata Rakiting Panyeratan Supados langkung gampil anggenipun maos skripsi punika, pramila badhe kaandharaken tata rakiting panyeratan kados makaten: Minangka dados purwakaning seratan kajlentrehaken ing bab I. bab punika isipun kadosta: landhesan pamilihing irah-irahan, salajengipun dipunjlentrehaken

momotaning

prekawis,

ancasing

panaliten,

dipunjlentrehaken ugi mupangating panaliten, panandhesing tetembungan, landhesaning teori, metode panaliten, lan urut-urutaning andharan. Kangge

medharaken

momotaning

prakawis,

panyerat

punika

ngginakaken saperaning teori. Lajeng andharanipun kawiwitan saking landhesaning teori, medharaken bakuning piwulangan basa jawi, bahan piwulangan basa jawi, metode think pair share, media piwulangan, keprigelan maos, aksara jawa lan akikat pasinaon sedaya punika badhe kaemot ing bab II punika. Dene ing bab III punika badhe ngandharaken metode panaliten antawisipun papan panggenan panaliten, rancangan kegiatan, deskripsi data, teknik analisis data, lan instrumen tes.

8

Dene ing bab IV inggih punika badhe ngandharaken cak-cakaning metode think pair share wonten ing piwulangan basa jawa kangge mindakaken kaprigelan maos aksara jawa. Skripsi punika badhe katutup ing bab V ngandharaken dudutan lan pamrayogi, dipun jangkepi ugi kapustakan.

9

BAB II Landhesaning Teori

A. Bakuning Wulangan Basa Jawa Wulangan basa Jawi inggih punika salah satunggaling wujud saking wulangan muatan lokal ingkang wajib dipunparingaken dhateng siswa, wiwit Sekolah Dasar dumugi SMA (Sekolah Menengah Atas) ingkang wonten ing tlatah Jawa Tengah. Salah satunggaling komponen ingkang wigati wonten ing pendidikan inggih punika kurikulum amarga kurikulum punika dipundadosaken acuan dening penyelenggara pendidikan mliginipun dwija lan Kepala Sekolah. Pinten-pinten tafsiran ngengingi kurikulum miturut Oemar inggih punika 1. Kurikulum memuat isi dan materi pelajaran Inggih punika kurikulum ingkang ngemot materi ajar ingkang kedah dipuntempuh

lan

dipunsinaoni

dening

siswa

supados

pikantuk

pengetahuan. 2. Kurikulum sebagai rencana pembelajaran Inggih punika program pendidikan ingkang diwontenaken kangge sinau siswa, kanthi program punika para siswa saged nglampahi KBM (Kegiatan Belajar Mengajar). 3. Kurikulum sebagai pengalaman belajar Inggih punika serangkaian pengalaman belajar siswa, siswa pikantuk pengetahuan saking pasinaon punika.

10

Kurikulum ingkang dipunginakaken wiwit taun 2006/2007 (Peraturan Menteri Pendidikan Nasional No. 24 Tahun 2006) inggih punika KTSP (Kurikulum Tingkat Satuan Pendidikan). KTSP miturut Mulyasa inggih punika “Gagasan kurikulum yang diletakkan pada posisi yang paling dekat dengan pembelajaran yakni sekolah dan satuan pendidikan” (Mulyasa, 2009 : 21). Wonten 9 prinsip ing KTSP inggih punika 1. Keimanan, nilai dan budi pekerti luhur 2. Penguatan integritas nasional 3. Keseimbangan antara etika, logika, estetika, dan kinestika. 4. Kesamaan memperoleh kesempatan 5. Abad pengetahuan dan teknologi informasi 6. Pengembangan Kecakapan hidup 7. Belajar sepanjang hayat 8. Berpusat pada anak dengan penilaian yang berkelanjutan dan komprehensif. 9. Pendekatan menyeluruh dan kemitraan. Prinsip-prinsip

kasebut

dipunngrembakaken

lan

diterapaekn

kangge nglayani lan mbiyantu siswa ngrembakaken potensi kanthi optimal. Muatan kurikulum Tingkat Satuan Pendidikan ngliputi sedaya mata pelajaran ingkang kelulusanipun arupi beban belajar kangge peserta didik wonten ing satuan pendidikan kadosta 1. Mata pelajaran Mata pelajaran kaliyan alokasi waktu kangge masing-masing tingkat satuan pendidikan tertera wonten ing struktur kurikulum ingkang tercantum wonten ing standar isi. 2. Muatan lokal Muatan

lokal

inggih

punika

kegiatan

kurikuler

kangge

ngrembakaken kompetensi ingkang dipunjumlahaken kaliyan ciri khas lan

11

potensi daerah ugi keunggulan daerah ingkang materinipun boten saged dikelompokaken wonten ing pelajaran. 3. Kalender pendidikan Satuan pendidikan saged nyusun kalender pendidikan jumbuh kaliyan kabetahan daerah, karakteristik sekolah, kabetahan siswa lan masyarakat, kalender pendidikan tercantum ing standar isi. 4. Silabus dan RPP Silabus

inggih

punika

penjabaran

standar

kompetensi

lan

kompetensi dasar wonten ing materi pokok, kegiatan pembelajaran, lan indikator pencapaian kompetensi kangge penilaian. Adhedasar silabus punika dwija saged ngrembakaken dados RPP (Rencana Pelaksanaan Pembelajaran) ingkang dipunterapaken wonten ing KBM (Kegiatan Belajar Mengajar) kangge siswa. Secara teknis RPP kedah nyakup komponen-komponen ing ngandhap a. Standar kompetensi, Kompetensi dasar, lan indikator b. Tujuan pembelajaran c. Materi pembelajaran d. Metode pembelajaran e. Langhkah-langkah kegiatan pembelajaran f. Alat dan sumber belajar g. Evaluasi pembelajaran Nalika proses KBM (Kegiatan Belajar Mengajar) dwija kedah nggadahi strategi piwulangan ingkang sae lan nggadahi ciri competitive lan

12

collaborative – cooperative. Dwija dipunsuwun saged ngelola ruang kelas, ngelola siswa, ngelola kegiatan piwulangan, ngelola isi piwulangan, lan ngelola sumber belajar.

B. Bahan Piwulangan Basa Jawi Sakderenge siswa punika nglampahi piwulangan, dwija punika kedah nyiapaken bahan piwulangan ingkang badhe dipunginakaken ing proses piwulangan. Miturut Sudirman, ingkang dipuntegesi bahan piwulangan inggih punika “Sumber belajar yang membawa pesan untuk tujuan pengajaran” (Sudirman ing Syaiful, 1991 : 2003). Saking katrangan punika penulis saged mundhut dudutan inggih punika bahan piwulangan ingkang dipunginakaken dening para dwija kedhah jumbuh kaliyan kurikulum supados ancasing piwulangan saged dipunkuasai. Tanpa

bahan

piwulangan,

proses

piwulangan

boten

saged

dipunlampahi, jalaran dwija menawi mucal mesthi nggadahi lan nguasai bahan piwulangan ingkang badhe dipunparingaken marang siswa.

C. Metode Think Pair Share Salah satunggaling kegiatan ingkang kedah dilampahi dening dwija inggih punika milih lan nemtukaken metode piwulangan supados ancasing piwulangan saged dikuasai, milih metode kedhah jumbuh kaliyan ancasing piwulangan, miturut Syaiful lan Aswan “Guru tidak bisa membawa kegiatan belajar mengajar menurut sekehendak hatinya dan mengabaikan tujuan yang telah dirumuskan” (Aswan, 2006 : 74) Metode piwulangan ingkang

13

dipunginakaken wonten ing panaliten niki inggih punika metode Think Pair Share. Metode Think Pair Share miturut Agus Suprijono : 1. Thinking “Pembelajaran ini diawali dengan guru mengajukan pertanyaan atau isu terkait dengan pengajaran untuk dipikirkan oleh peserta didik”. 2. Pairing “Pada tahap ini guru meminta peserta didik berpasangpasangan”. 3. Sharing “Dalam kegiatan ini diharapkan terjadi tanya jawab yang mendorong pada pengintruksian pengetahuan secara integratif”. (Suprijono, 2009 : 91). Langkah-langkah ingkang dipungatosaken dening dwija menawi badhe nglampahi piwulangan miturut Frank Lyman, 1985 : 1. Dwija ngandharaken inti materi lan kompetensi ingkang badhe dipungayuh. 2. Siswa dipunsuwun

mikir ngengingi materi/perkawis ingkang

dipunandharaken dening dwija. 3. Siswa dipunsuwun berpasangan kaliyan kanca jejeripun (kelompok 2 lare) lan ngandharwaken kasil pamikiripun piyambak-piyambak. 4. Dwija mimpin pleno kecil diskusi, saben kelompok ngandharaken kasil diskusinipun. 5. Saking kagiyatan kasebut, dwija njlentehaken perkawis lan nambahi materi ingkang dereng kaucapaken dening siswa. 6. Dwija paring dudutan. 7. Penutup. Wonten ing metode Think Pair Share, siswa langkung kathah wekdalipun kangge mikir, nanggapi, lan bantu binantu, dwija namung maringi dudutan kemawon.

14

Dwija kedah ngginakaken metode-metode piwulangan ingkang inovatif lan variatif. Dwija milih metode ingkang pas, boten ndadosaken siswa bosen, sarta saged narik kawigaten siswa nalikanipun wonten ing proses piwulangan.

D.

Kaprigelan Maos 1. Pangertosan Maos Maos miturut Tarigan “Proses diginakaken

dening

pamaos

ingkang dilampahi serta

supados

pikantuk

pesan

ingkang

dipunjlentrehaken dening panyerat lewat media kata atau bahasa tulis” (Tarigan, 1997:7). Maos

punika mujudaken salah satunggalipun perangan saking

sekawan keprigelan basa, sekawan kaprigelan basa nyakup : nyemak, micara, maos, lan nyerat. Gandheng sekawan perangan saged kapisahsatunggal lan satunggalipun, lajeng dipunwastani “Catur pamikiripun

punika boten

kaprigelan

kasebut

tunggal”. Saben kaprigelan gegayutan

kaliyan

priyantun,

ingkang

handasaring

kasagedanipun

ngginakaken basa, basanipun priyantun pranyata saged nggambaraken pikiran nipun. Akekatipun piwulangan maos inggih punika perangkat budidaya formal – konvensional ingkang katindakaken kanthi sengaja lan tinata kangge ngulawenthah siswa salebeting maos. Piwulangan maos punika salah satunggaling piranti ingkang penting sanget wonten ing perkawis komunikasi khususipun wonten ing proses piwulangan, perkawis punika

15

saged dipuntingali ing masyarakat ingkang nyata. Kangge ngudhi indhaking wonten ing perkawis maos khususipun maos aksara jawa, pramila panaliti mundhut aspek maos kangge subjek wonten ing panaliten punika. Miturut Tarigan “Keterampilan hanya diperoleh dan dikuasai dengan jalan praktek dan banyak latihan, melatih keterampilan berbahasa berarti pula melatih keterampilan berpikir” (Tarigan, 1980 : 1, 1981 : 2). Saking rumusan punika, panaliten saged mundhut dudutan, inggih punika saya terampil ngginakaken basa, nedahaken bilih nalaripunp priyantun kalawau ugi saya terang lan cetha. Wonten ing panaliten punika siswa dipungladhi nyerat aksara carakan lan pasangane, angka jawa, lan sandhangan supados siswa punika prigel anggone nyerat aksara jawa. 2. Ginanipun Piwulangan Maos Wonten ing pendekatan komunikatif dipunkarepaken supados bahan ugi materi piwulangan punika saged maringi mupangating maring sedaya peranganing gesang ingkang nyata wonten ing siswa, jalaran dwija punika saged ngembangaken bahan ugi materi piwulangan maring siswa. Ginanipun piwulangan maos miturut Suyitno a. Njagi wetahipun piwulangan maos kanthi rawuhipun dwija b. Sumebaripun kaprigelan maos dhateng bebrayan lan generasi ingkang badhe dhateng ( Suyitno, 2006:69)

16

3. Kawigatosan Nalika Badhe Maos Bab ingkang prelu

kagatosaken sakderengngipun maos

antawisipun: 1. Nilaraken mitos Wonten pemanggih ingkang nelakaken maos betah wekdal kathah. Kanthi pemanggih punika njalari aras-arasen miwiti maos. Pemanggih punika sejatosipun boten leres. Pramila awit saking punika, mitos ingkang kados makaten prayogi dipunsingkirake. 2. Manggihaken ancas lan tujuwanipun panulis Menawi keleresan goreh utawi dereng saged nangkep isinipun waosan,

kaprayogikaken boten enggal-enggal ngambali maos

nanging kedah madosi punapa maksud lan tujuwan panulis ing andharan punika. 3. Nemtoakaken tujuwan ingkang cetha Pamaos kedah gadhah tujuan ingkang kados ingkang sampun kaandharaken ing ngajeng. Punapa ingkang badhe dipunpadosi kanthi maos waosan kasebat. 4. Jenis-jenising Maos Jenis-jenising maos inggih punika : a. Maos nyaring b. Maos sakjroning ati, dipunperang dados 2 : (1) Maos ekstensif (2) Maos intensif

17

c. Maos telaah Isi, dipunperang dados 4 : (1) Maos teliti (2) Maos pemahaman (3) Maos kritis (4) Maos ide d. Maos telaah basa, dipunperang dados 2 : (1) Maos bahasa (2) Maos sastra Saking jenis-jenising maos ing inggil, mila panaliti saged mundhut perkawis ingkang dipungunakaken wonten ing panaliten niki, inggih punika “Maos Teliti”. Maos teliti ugi saged dipuntegesi maos ingkang ngginakaken telaah, wonten ing panaliten niki siswa disuwun maos aksara jawa kanthi leres lan lancar, mila siswa kedhah teliti anggoning maos aksara jawa.

E.

Media Piwulangan Miturut Syaiful ingkang dipuntegesi media inggih punika “Alat bantu apa saja yang dapat dijadikan sebagai penyalur pesan guna mencapai tujuan pngajaran”. (Syaiful, 2006 : 121). Saking keterangan punika penulis saged narik dudutan inggih punika ancasing piwulangan saged dikuasai dening dwija lan siswa kanthi ngginakaken media piwulangan ingkang jumbuh kaliyan bahan piwulangan. Media penting

18

sanget wonten ing perkawis piwulangan jalaran media ngaribawani hasil pasinaon siswa. Jenis-jenising media miturut Syaiful, inggih punika : a. Media Auditif b. Media Visual c. Media Audio Visual d. Media Sederhana e. Media Kompleks Saking jenis-jenising media ing inggil, mila panaliti saged mundhut perkawis media ingkang diginakaken wonten ing panaliten niki inggih punika “Media sederhana”. Panaliten namung ngginakaken saklembar kertas kosong diparingaken marang siswa, siswa disuwun nyerat aksara Ha ngantos Nga, pasangan, sandangan, lan angka jawa.

F. Aksara Jawa Wonten ing wulangan basa jawa, wonten sekawan aspek prigelan ingkang kedah dipunlampahi dening siswa, salah satunggaling inggih punika kaprigelan maos upamanipun maos geguritan, maos cerkak, maos aksara jawa, lan sanesipun. Maos aksara jawa sejatosipun gampil menawa kita apal wujude carakan lan pasanganipun wiwit Ha ngantos Nga, sandangan, angka jawa, lan sanesipun. Supados para siswa terampil maos aksara jawa, mila siswa dipunkulinakaken lan dipungladhi nyerat wujud aksara jawa riyin. Miturut

19

Henri “Keterampilan hanya dapat diperoleh dan dikuasai dengan jalan praktek dan banyak latihan” (Henri, 1994 : 1). Wonten ing panaliten mangke, materi aksara jwa ingkang badhe dipunparingaken

marang

siswa

inggih

punika

aksara

carakan

lan

pasanganipun, sandangan, serta angka jawa. Aksara pokok nggadahi aksara pasangan, aksara pasangan inggih punika aksara ingkang nggadahi paedah kangge ngubungake wanda ingkang katutup konsonan kaliyan wanda saklajengipun, dene sandangan inggih punika tanda diakritik ingkang diginakaken kangge ngowah unine aksara wonten ing seratan jawa (Depdikbud, 2003 : 5 dan 12).

20

21

22

23

24

25

G.

Akekat Pasinaon Pasinaon

punika

salah

satunggaling

perkawis

ingkang

dipunbetahaken lan kedah dipunlampahi dening siswa, jalaran pasinaon punika saged ndadosaken tingkah lakunipun ingkang saged ewah mindhak. Miturut Oemar pasinaon inggih punika “belajar bukan hanya mengingat, akan tetapi lebih luas daripada itu, yakni mengalami” (Oemar: 2008 : 36). Wonten ing saklebeting pasinaon punika wonten pokok-pokok perkawis ingkang badhe dipunjlentrehaken wonten ing sakjroning pasinaon inggih punika : a. Tegesipun Pasinaon c.Ancasipun Pasinaon d.Teori-teori Pasinaon e.Faktor-faktor psikologis wonten ing pasinaon. a. Tegesipun Pasinaon Pasinaon inggih punika mbudidaya panguwasan materi ilmu pengetahuan. Kathah tokoh ingkang ndefinisiaken perkawis pasinaon, teges pasinaon punika benten-benten wetara tokoh ingkang setunggal tumrap tokoh sanesipun. Nanging hakekatipun pasinaon punika. Definisi perkawis pasinaon wonten ing buku ingkang irahirahanipun “Interaksi Belajar Mengajar” dipunjlentrehaken dening Ngatmini inggih punika “Perubahan tingkah laku/penampilan dengan

26

serangkaian kegiatan (membaca, mengamati, meniru, mendengar)” (Ngatmini, 2008 : 20). Hilgard njlentrehaken ingkang dipuntegesi pasinaon inggih punika “Proses yang melahirkan atau mengubah suatu kegiatan melalui jalan latihan” (Hilgard, 2000 : 35). Lan Azwan Zaim njlentrehaken tegesipun pasinaon inggih punika “Belajar adalah perubahan yang terjadi di dalam diri seseorang setelah berakhirnya melakukan aktifitas belajar” (Azwan Zaim, 2006 : 38) Saking perkawis definisi pasinaon ing wonten nginggil, pramila panaliti naggadahi dudutan perkawis pasinaon, inggih punika : salah satunggaling pambudidaya kangge nguasai kecakapanipun tiyang supados nglampahi owahan ingkang langkung sae, inggih punika perkawis saking boten ngertos/boten saged supados ngertos/saged. b. Ancasipun Pasinaon Pasinaon inggih punika proses ugi efektifitas ingkang saged ndadosaken owah-owahanipun tingkah laku (kecakapan seseorang) perkawis punika gegayutan kaliyan ancasing pasinaon. Ancasipun pasinaon saged dipunkuwasai menawa tercipta lingkungan pasinaon ingkang kondusif. Dwija kedah nggadhahi rencana lan netepaken strategi pasinaon supados ancasing piwulang saged dipunkuwasai.

27

Kanthi cara umum, Ancasing pasinaon wonten 3 inggih punika : 1. Supados pikantuk ilmu pengetahuan Tegesipun : ancasing pasinaon saged

katingal wonten ing

kawasisan nalaripun tiyang. 2. Kangge nanem konsep lan kaprigelan Penanaman konsep prelu kaprigelan, kayata kaprigelan jasmani utawa rohani. Kaprigelan jasmani gegandheng kaliyan kaprigelan fisik, bilih kaprigelan rohani sifate langkung abstrak , gegandeng penghayatan, kaprigelan mikir ugi kreatifitas kangge ngurusmake konsep. Kaprigelan saged dipungladhi liwat latihan kamampuan. 3. Kangge bentuk sikap / kepribadian Pembentukan sikap mental, perilaku lan pribadi siswa gegandeng kaliyan penanaman nilai. c. Teori-teori Pasinaon Wonten ing proses pasinaon punika kathah teori ingkang badhe dipunparingaken tumrap siswa. Saking pasinaon punika saged dipunjlentrehaken ing proses piwulangan. Wonten ing panaliten niki, panaliti badhe nyajiaken pinten-pinten perkawis teori pasinaon, inggih punika : 1. Teori ilmu jiwa daya; bahwa manusia terdiri atas banyak daya, daya-daya itu dapat dilatih. Contoh : Daya ingat. Cara melatihnya dengan menghafal kata. (Ngatmini, 2008 : 24).

28

2. Teori Ilmu Jawa Gestalt Belajar merupakan penyesuaian pertama yaitu mendapat respon yang tepat, penemuan respon yang tepat tergantung kesediaan objek didik belajar dengan segala panca indera. 3. Teori Pasinaon Asosiasi Miturut Ngatmini, njlentrehaken “Dasar belajar adalah asosiasi antara kesan panca indera dengan implus untuk bertindak, dengan demikian belajar adalah pembentukan hubungan antara stimulus dan respon, antar aksi dan reaksi”. Saking prekawis ing inggil punika, dwijanipun dipun tuntut kangge nyinaoni saking teori pasinaon kasebat inggih punika wonten sakjroning proses piwulangan. Saking keterangan ing teori pasinaon punika panaliti saged mbudidayani lan dipunterapaken wonten ing sakjeroning eksperimen panaliten inggih punika praktek piwulangan maos aksara jawa ingkang ngginakaken metode Cooperative Learning (Think Pair Share).

d. Faktor-faktor ingkang ngaribawani pasinaon Pasinaon inggih punika proses pengubahan tingkah laku siswa wonten ing proses/kegiatan pasinaon. Kathah faktor ingkang ngaribawani pasinaon, faktor kasebat dhateng saking dalam lan luar subjek pasinaon kadosto: faktor intern ingkang nyangkut fisiologis lan psikologis.

29

Wonten ing proses piwulangan langkung ngutamakaen motivasi, saengga faktor ingkang langkung ngaribawani pasinaon punika faktor intern. Faktor-faktor psikoligis wonten ing pasinaon inggih punika: 1. Motivasi (keinginan/dorongan) 2. Konsentrasi 3. Reaksi 4. Organisasi 5. Pemahaman 6. Ulangan Wonten ing saklebeting panyeratan skripsi punika, panaliti ngathukaken faktor-faktor ingkang saged ngaribawani wonten ing proses piwulangan, inggih punika wonten 2 faktor : 1. Faktor ingkang asalipun saking njawinipun siswa (Faktor Eksternal) 2. Faktor ingkang asalipun saking lebetipun siswa (Faktor Internal). Jumbuh kaliyan prekawis ingkang ngaribawani pasinaon Clark njlentrehaken “Hasil pasinaon siswa wonten ing pawiyatan 70% dipunngaribawani inggih saking kemampuan siswa, lan 30% saking lingkungan” (Clark ing Nana Sundjana, 2001 : 39).

30

BAB III METODE PANALITEN

A. Papan, Wekdal lan Subjek Panaliten 1. Papan Panaliten Papan ingkang dipunginakaken wonten ing panaliten punika wonten ing SMP Al-Islah Plus Ampelgading Jl. Ampelgading,

Kabupaten

Pemalang.

Jatirejo KM.1,8 Kebagusan

Pamilihing

papan

panggenan

panaliten wonten sesambetanipun kaliyan panaliten ingkang asifat tindakan kelas. 2. Wekdal Panaliten Wekdal panaliten kangge PTK ( Penelitian Tindakan Kelas) punika dipunwiwiti tanggl 12 Juni ngantos 13 Juli 2010 wonten ing semester ganjil (1) wonten ing taun ajar 2010/2011. 3. Subjek panaliten Subjek panaliten wonten ing panaliten punika siswa SMP kelas VII ingkang cacahe siswa wonten 25 siswa, kanthi perangannipun 20 siswa jaler lan 5 siswa estri.

B. Rancangan Kegiatan Saben kegiatan mesthi nggadahi rancangan supados pikantuk hasil ingkang dipunkajengaken, panaliten ugi sami kedah wonten rancangan. Ancasing rancangan panaliten inggih punika kangge paring tanggel jawab

31

tumrap sedaya langkah ingkang badhe dipunpundhut. Wonten ing rancangan kegiatan panaliten badhe ngginaaken pinten-pinten siklus ingkang badhe dipunwiwiti pra siklus, siklus 1, siklus 2. Perencanaan

Refleksi

SIKLUS I

Refleksi

Pengamatan

Perencanaan

Refleksi

SIKLUS II

Pelaksanaan

Pengamatan a. Perencanaan

ingkang

dipunkajengaken

wonten

panaliten

punika

njlentrehaken babagan mindakaken kaprigelan maos aksara jawa kanthi metode think pair share maring siswa kelas VII SMP Al-Islah Plus Ampelgading b. Tindakan wonten ing panaliten punika siswa dipunparingi tugas nggarap soal-soal wonten ing pra siklus, siklus I dan II, siswa ugi dipunsuwun ngisi jurnal saksampunipun proses piwulangan parnipurna. Wonten ing

32

tindakan panaliti ugi ngklampai proses piwulangan basa jawa mliginipun piwulangan maos aksara jawa kanthi nginakaaken metode think pair share c. Pengamatan

ingkang dipunkajengaken wonten panaliten punika

dipunpanggihi bilih kaprigelan maos aksara jawa mboten maremaken (endek), sakhingga dwija maringi piwulangan maos aksara jawa kanthi nginakaken metode think pair share. Wonten panaliten punika panaliti ngamati siswa nalika maos aksara jawa lan nggarap tugas d. Refleks, saksampunipun pengamatan dipunayahi,bilih piwulangan maos aksara jawa punika mbetahakaen metode supados ancasing piwulangan saged

kacepeng, salah saktunggale inggih punika nginakaken metode

think pair share.

Tindakan pra siklus Wonten ing pra siklus panaliti nggadai rancangan inggih punika ngawontenaken pre test saderengipun proses KBM (Kegiatan Belajar Mengajar) dipunwiwiti,

ancasing rancangan

punika kangge ngukur

kemampuan dasar siswa, punapa siswa sampun mangertosi babagan aksara jawa napa dereng. Dwija paring tugas dhateng siswa nyerat wujud aksara jawa, pasangan,sandangan lan angka jawa, lajeng siswa diparingi tugas nggarap pitakonan pra siklus. Wonten ing pra siklus panaliten dereng nginaaken methode think pair share. Tindakan siklus 1 1. Rancangan

33

Wonten ing rancangan, panaliti nemtokaken punapa

ingkang

badhe dipunteliti, sinten, kapan lan wonten pundi panaliten punika dipunlampahi. Panaliti ugi nggadahi strategi kangge klampahi proses piwulangan, panaliti damel RPP ( Rencana Pelaksanaan Pembelajaran) kangge diginakaken nalika panaliten dilampahi, wonten ing RPP panaliten nyusun kegiatan pembelajaran,nemtokaken alat/sumber belajar ingkang badhe dipunginakaken, lan damel evaluasi pembelajaran. Wonten

ing

siklus 1 panaliti badhe nginaaken methode Thik pair share wonten ing proses piwulangan. 2. Observasi Panaliti nindaaken rancangan, nglampahi proses piwulangan kanthi nginakaken methode Thik pair share lan nglampahi langkah kegiatan pembelajaran ingkang jumbuh kaliyan

RPP (Rencana Pelaksanaan

Pembelajaran). 3. Refleksi Arupi kegiatan kangge nggambali malih punapa ingkang sampun dipunlampahi, panaliti kedah mangertosi bagian pundi ingkang dereng dimangertosi dening siswa. 4. Ndandani rancangan Panaliti kedah ndandani rancangan mawi hasil saking panaliten mbok menowo wonten ing siklus 1 hasilipun dereng maksimal. Panaliti kedah ndamel rancangan kangge siklus salajengipun, rancangan kedah langkung sae supados kasilipun saged maksimal.

34

Tindakan Siklus 2 1. Rancangan Rancangan wonten ing siklus 2 punika panaliti kantun ngleresaken RPP saking siklus sapisan ingkang sampun dipunginakaken, panaliti ugi nginakaken

methode think pair share malih wonten ing piwulangan

ingkang sami inggih punika piwulangan maos aksara jawa. 2. Observasi Panaliti nidakaken rancangan lan

nglampai proses piwulangan

kanthi nginakaken methode think pair share wonten ing proses piwulangan maos aksara jawa. 3. Refleksi Wonten ing refleksi punapa methode think pair share saged merbawani ingkang positif lan saged ndadosaken piwulangan basa jawa langkung sae napa mboten 4. Ndandani Rancangan Panaliti badhe maringi penghargaan kangge siswa ingkang bijinipun sae lan aktif wonten ing proses piwulangan.

C. Istrumen test Istrumen ingkang dipunginaaken wonten ing panaliten punika nginaaken methode tes lan non tes. Methode tes punika nginkaaken metode

35

ingkang dipunginaaken kangge ngempalakeb data lan maringi pitakonpitakon dhateng subjek ingkang dipunteliti, tes tertulis dipun tunjukaaken siswa kelas VII supados panaliti langkung mangertosi paningkatan kaprigelan maos aksara jawa . Wonten ing metode non tes punika kangge ndeskripsiake

solah

hawah

siswa

sakderengipun

lan

sesampunipun

dipunparingi piwulangan maos teks aksara jawa, wonten ing non tes panaliti badhe nginaaken teknik 1. Observasi Observasi punika kangge ngamati kagiatan siswa nalika proses piwulangan wonten ing kelas kanthi nginaaken methode think pair share. 2. Wawancara Panaliti badhe nginaaken teknik wawancara ingkang berstruktur, panaliti nalika tatap muka kaliyan siswa kangge mangertosi kaprigelan siswa nalika maos tek aksara jawa

D. Teknik Pengumpulan data Wonten ing teknik pwngumpulan data panaliti nginaaken teknik dokumentasi lan observasi 1. Dokumentasi Panaliti nginaaken methode punika kangge madosi data nama-nama siswa, biji basa jawa siswa. 2. Observasi

36

Panaliti nginaaken methode punika kangge ngobservasi piwulangan basa jawa wonten ing kelas.

E. Teknik Analisi Data Teknik analisis data wonten ing panaliten punika dipungolongaken dados kalih : 1. Teknik deskriptif presentatif Teknik deskriptif presentatif punika dinginalaken kangge menganalisis data tes maos teks aksara jawa kanthi nginaaken methode tes inggih punika nalika pra siklus,siklus 1, lan siklus 2.

Hasil tes

mangke dipunetang nginaaken deskriptif presentatif kanthi langkahlangkah ing ngandap punika: a. Ngempalaken biji ingkang asalipun saking siswa b. Ngetang biji komulatif saking siswa c. Ngetang presentatif

Kangge ngetang presentase nginakaken rumus ing ngandap

Na = EN x 100 %

NxS

Katerangan : Na

: Nilai Akhir

EN : Jumlah biji satunggal kelas N

: biji maksimal soal tes

37

S

: jumlah siswa satunggal kelas

Hasil etangan nginakaken

kaprigelan maos teks aksara jawa

methode

think

pair

share

saben-saben

dipunbandingaken, hasil saking saben-saben siklus punika

kanthi siklus kangge

maringi gambaran babagan mindhakaken kaprigelan maos teks aksara jawa kanthi methode think pair share. 2. Teknik Deskriptif kualitatif Teknik Deskriptif kualitatif diginakaken kangge nganalisis data kualitatif. Data kualitatif dipunpadosi saking hasil non tes. Hasil data kualitatif punika kangge mangertosi siswa ingkang taksih kangelan anggenipun maos teks aksara jawa. Hasil punika kangge nemtokaken siswa ingkang badhe dipunwawancara, hasil wawancara mangke saged mangertosi kekiranganipun lan kelangkunganipun methode think pair share lan mangertosi solah bawahnipun siswa nalika proses piwulangan kalempahan.

38

BAB IV CAK-CAKANING METODE THINK PAIR SHARE WONTEN ING PIWULANGAN BASA JAWA KANGGE MINDHAKAKEN KAPRIGELAN MAOS AKSARA JAWA ING SISWA KELAS VII SMP AL-ISLAH PLUS AMPELGADING

A. Gambaran Umum Panaliten 1. Kondisi SMP Al- Ishlah Plus Ampelgading SMP Al-Ishlah Plus Ampelgading panggenanipun wonten ing tlatah desa kebagusan kec.ampelgading kabupaten pemalang,alamatipun wonten margi ponpes al-ishlah kebagusan. papan panggenanipun mlebet gang sandhinge sd 1 kebagusan cedhak kaliyan pondok pesantren al-ishlah, SMP Al-Ishlah punika pawiyatan ingkang enggal kalebet pawiyatan swasta wonten naunganipun YYP Islah kebagusan - ampelgading Wonten ing tahun ajar 2010 / 2011 SMP Al-Ishlah Plus Ampelgading nggadhahi dwija ingkang cacahipun wonten 16 tiyang , cachipun dwijo wanita wonten 9 lan cachipun dwija kakung wonten 7. sedaya dwija SMP Al-Ishlah nggadhahi latar belakang pendidikan Sarjana , mliginipun saking perguruan swasta lan negeri . Swargi ingkang mandegani SMP Al- Islah dados kepala sekolah saking tahun 2006-2010 inggih punika a. Ahmad Dasuki, S.Pd, Tahun 2006-2008 b. Hudy Akyas Samsuri, SE Tahun 2008-2010

39

Wonten akhir tahun piwulangan 2009 / 2010 SMP Al-Ishlah saget nglulusaken 100 % siswa kanthi nilai rata-rata piwulangan bahasa Indonesia 85, 73, Matematika 66,54 , Bahasa Inggris 72,90 , IPA 71,34. KKM (Kriteria Ketuntasan Minimal) Bahasa Jawa ing SMP Al-Islah inggih punika 6,7. Kurikulum ingkang dipun ginakaken dening SMP Al-Ishlah inggih punika KTSP ( Kurikulum Tingkat Satuan Pendidikan ) TABEL Struktur lan Muatan Kurikulum Kelas dan Alokasi waktu No

Mata Pelajaran VII

VIII

IX

2

2

2

1.1 Al Qur’an hadits

2

2

2

1.2 Aqidah Akhlak

2

2

2

1.3 Fiqih

2

2

2

1.4 Bahasa Arab

2

2

2

1.5 SKI / Aswaja

2

2

2

2

Pendidikan Kewarganegaraan

2

2

2

3

Bahasa Indonesia

4

4

4

4

Bahasa Inggris

4

4

4

5

Matematika

4

4

4

6

Ilmu Pengetahuan Alam

4

4

4

7

Ilmu Pengetahuan Sosial

4

4

4

8

Seni Budaya

2

2

2

Pendidikan Agama

1

40

9

Pendidikan Jasmani, Olah Raga &

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Kesehatan 10

Teknologi Informasi dan Komunikasi

11

Muatan Lokal Bahasa Jawa

2. Kondisi Siswa Kelas VII Wonten ing tahun ajaran 2010/2011 SMP Al Islah pikantuk siswa kangge kelas VII wonten 25 siswa, piranganipun 20 siswa jaler lan 5 siswa estri, mayoritas siswanipun saking pondok Al Islah. Wonten ing piwulangan kathah siswa ingkang taksih isin lan ajri menawi dipunsuwun majeng kangge nyampeaken hasil garapan, napa malih siswa estri menawi dipunsuwun majeng maos utawi nyerat punika angel sanget. Ugi kathah siswa ingkang rame, nyepeleaken lan boten mirengaken panaliti nalika njlentrehaken materi. Ing ngandap punika daftar kelas VII wonten ing SMP Al-Islah Plus Ampelgading. Daftar Siswa Kelas VII ing SMP Al Islah Nomor Urut

Induk

Nama

P/L

1

A’am Alamudin, BT

L

2

Adimas Prabowo

L

3

Ahmad Tasropi

L

4

Annisa Ainul Amalia

P

5

Birul Walidain

L

6

Faisal Mahfudz

L

41

7

Fata Zaeninnadzif

L

8

Fatahila Sabil

L

9

Fatkhul Rizal

L

10

Fika Hasbi Muhammad

L

11

Harmaliah

P

12

Hilmi Adam Putra

L

13

Khafid Mansyur

L

14

M. Widyatmoko

L

15

Miftakhur Rizqi

L

16

Nurul Anwar

L

17

Putri Utami

P

18

Renaldi Syef Rizal

L

19

Riski Mubarok

L

20

Rizqon Al Khaqiqi

L

21

Syahrul Faizin

L

22

Tom Romi Albar

L

23

Tulus Khaqiqi

L

24

Vita Ati Syarifah

P

25

Zaenab

P

B. Deskripsi Rancangan Panaliten a. Deskripsi kondisi awal / pra sklus Adhedasar saking pangamatan ingkang sapisan panaliti panggihi bilih siswa ingkang aktif wonten ing piwulangan basa Jawi taksih sekedhik, siswa ingkang nggadhahi kaprigelan maos teks aksara jawi ugi taksih sekedhik .Kathaipuhn siswa ingkang dereng apal kaliyan aksara jawa, kedadosan puniko dipunsebabaken dening dwija ingkang taksih dominan menawi njlentrehaken materi mboten ngginakaken methode lan

42

siswa namung dados obyek ingkang namung mirengaken punapa ingkang dipunjlentrehaken dening dwija. Saking hasil survai lan observasi ingkang panaliti lampahaken ngginakaken jurnal dipunpanggihi pinten- pinten gagasan kadosta : 1. Siswa ingkang remen nggarap tugas saking dwija kanthi nyonto kanca sanesipun wonten 60 % lan ingkang nggarap piyambak wonten 40 % 2. Siswa ingkang aktif majeng nyampekkaken kasil garapan wonten ing kelas wonten 65% lan ingkang mboten aktif majeng wonten 35 % . 3. Siswa ingkang remen kaliyan piwulangan basa Jawi wonten 50 % lan ingkang boten remen wonten 50 %. Saking kasunyatan kondisi awal panaliti ngawontenaken PTK ( Penelitian Tindakan Kelas ) kanthi methode Phink Pair Sare ingkang dados salah satunggaling cara ingkang saget dipun ginakaken naliko piwulangan basa Jawi .Panganggening methode TPS punika dadosaken siswa aktif ,partipsipasi , lan mikir piyambak kanthi ngginakaken nalaripun siswa , siswa saget ngrespon materi materi ingkang dipun jlentrehaken dening dwija. Saking kagiatan ingkang dipunlampahaken wonten ing pra siklus, saged

dikemukaken hasil saking langkah-langkah wonte ing

panaliten kadosta.

43

1. Rancangan Wonten pinten-pinten kagiatan ingkang dipunlampahaken wonten ing rancangan kadosta 1) Damel RPP ingkang dijumbuhaken kaliyan materi ingkang badhe dipunwucalaken. 2) Damel pitakonan pre test badhe dipunparingaken sakderenge piwulangan dilampahi. 2. Tindakan Wonten pinten-pinten babakan ingkang dipanggihi dening panaliti kadosta 1) Nalika panaliti mlebet kelas wonten siswa ingkang taksih dolanan lan mlayu-mlayu ing njero kelas. 2) Kathah siswa ingkang rame nalika diparingi tugas nggarap soal pra siklus. 3) Wonten salah satunggaling siswa jaler ingkang boten nggarap soal 4) Kathah siswa ingkang nyontoh kanca sanesipun 5) Wonten siswa ingkang kirang sopan, lenggahe thingkring ing kursi 6) Wekdal kangge nggarap tugas boten cukup 3. Observasi Panaliti ngawontenaken observasi/solahbawanipun siswa nalika proses piwulangan kanthi ngginakaken metode Think Pair Share, supados panaliti mangertosi kados pundi keaktifanipun siswa nalika nggarap tugas

44

ingkang dibarengaken. Dene hasil pengamatan aktifitas siwa anggenipun nggarap tugas saged dipunpirsani wonten ing tabel ngandhap punika :

TABEL 1.1 AKTIFITAS SISWA No

Aspek ingkang dipungatosaken

F

%

1

Mandiri nalika nggarap tugas (boten nyonto kancane)

8

35%

2

Remen nalika nggarap tugas

15

60%

3

Serius nalika nggarap tugas

10

40%

Rata - rata

11

44%

Pedoman kangge mbiji hasil pra siklus No 1

Kriteria

Skor

Ketepatan jawaban a. Soal no 1, saben jawaban sing bener intuk biji 1

5

b. Soal no 2, saben jawaban sing bener intuk biji 2

10

c. Soal no 3, saben larik yen bener

15

intuk biji 3 Jumlah Skor

30

Penghitungan akhir dalam skla 0 sampai 100 adalah sebagai berikut : Nilai akhir

:

Perolehan skor Jumlah skor maksimum (30)

X 100

45

Saking pedoman punika, panaliti saged nemtoaken biji siswa nalika pra siklus wonten ing ngandap punika hasil biji kaprigelan siswa maos aksara jawa.

Daftar Biji Siswa Kelas VII Wonten Ing Pra Siklus Nomor Urut Induk 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

Nama A’am Alamudin, BT Adimas Prabowo Ahmad Tasropi Annisa Ainul Amalia Birul Walidain Faisal Mahfudz Fata Zaeninnadzif Fatahila Sabil Fatkhul Rizal Fika Hasbi Muhammad Harmaliah Hilmi Adam Putra Khafid Mansyur M. Widyatmoko Miftakhur Rizqi Nurul Anwar Putri Utami Renaldi Syef Rizal Riski Mubarok Rizqon Al Khaqiqi Syahrul Faizin Tom Romi Albar Tulus Khaqiqi Vita Ati Syarifah Zaenab Jumlah

Nilai 60 60 43 40 40 50 66 73 73 83 23 33 40 70 80 40 40 36 56 80 50 36 40 60 70 1229

46

Rekapitulasi biji siswa SMP Al-Islah Plus Ampelgading nalika pra siklus : Biji 10 – 19 20 – 29 30 – 39 40 – 49 50 – 59 60 – 69 70 – 79 80 – 89 90 - 100 Jumlah

Cacahing Siswa (F) 1 3 7 3 4 4 3 25

Data hasil pra siklus saged dipunjlentrehaken ing diagram ngandhap punika : Biji Pra Siklus

12

Jumlah siswa

10 8 6 4 2 0

1

2

3

4

5

Biji Siswa

6

7

8

9

10

47

Saking grafik kasebat saged dipunpundhut dudutan menawi bijinipun siswa taksih andhap lan kathah siswa ingkang bijinipun kirang saking KKM. Biji hasil pre test punika dipunbandingaken kaliyan biji hasil siklus salajengipun, kangge mangertosi punapa wonten peningkatan prestasi nopo boten. Nalika wonten berarti metode TPS punika wonten pangaribawanipun tumrap kaprigelan maos aksara jawa. b. Deskripsi hasil siklus 1 Saking hasil kagiyatan ingkang dipunlampahaken wonten ing siklus 1, panaliti saged ngaturaken hasil saking langkah-langkah wonten ing panaliten kadosta: 1. Rancangan Rancangan wonten ing siklus 1, panaliti nindakaken pinten-pinten kagiyatan ingkang dipunlampahaken. 1) RPP dijumbuhaken kaliyan materi ingkang badhe dipunwucalaken 2) Damel

pitakonan

siklus

I

ingkang

badhe

dipunparingaken

sesampunipun proses piwulangan dipunlampahi 3) Damel jurnal ingkang badhe dipungarap dening siswa nalika proses piwulangan ngginakaken metode TPS sampun paripurna. 2. Tindakan Wonten pinten-pinten babagan ingkang panaliti mrangguli wonten ing proses piwulangan, kadosta : 1) Kathah siswa ingkang ajrih, nalika dipunsuwun majeng kangge presentasiake ing ngajeng kelas

48

2) Nalika siswa diparingi tugas dening dwija, kathah siswa ingkang taksih nyonto garapan siswa sanesipun 3) Wekdal ingkang dipunginakaken kangge nggarap tugas langkung saking wekdal ingkang sampun dipun rencanakaken wonten ing RPP. 4) Kathah siswa ingkang rame nalika panaliti piwulangan. 3. Observasi Wonten ing ngajeng sampun dipunjlentrehaken kagiatan–kagiatan ingkang dilampahi dening panaliti. Sampune pra siklus dilampahi, panaliti kantun nglampahi siklus I. Saking data awal punika saged dipun ginakaken dados tolak ukur kangge mangertosi perkembanganipun siswa. Pedoman kangge mbiji hasil siklus I No 1

Kriteria

Skor

Ketepatan jawaban a. Soal no 1, saben jawaban sing bener entuk biji 1

5 10

b. Soal no 2, saben jawaban sing bener

15

entuk biji 2 c. Soal no 3, saben larik yen bener entuk biji 3 Jumlah Skor

30

Penghitungan akhir dalam skla 0 sampai 100 adalah sebagai berikut : Nilai akhir

:

Perolehan skor Jumlah skor maksimum (30)

X 100

49

Saking pedoman punika, panaliti saged nemtoaken biji siswa nalika siklus I, wonten ing ngandap punika hasil biji kaprigelan siswa maos aksara jawa.

Daftar Nilai Siswa Kelas VII Wonten Ing Siklus I Nomor Urut Induk 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

Nama A’am Alamudin, BT Adimas Prabowo Ahmad Tasropi Annisa Ainul Amalia Birul Walidain Faisal Mahfudz Fata Zaeninnadzif Fatahila Sabil Fatkhul Rizal Fika Hasbi Muhammad Harmaliah Hilmi Adam Putra Khafid Mansyur M. Widyatmoko Miftakhur Rizqi Nurul Anwar Putri Utami Renaldi Syef Rizal Riski Mubarok Rizqon Al Khaqiqi Syahrul Faizin Tom Romi Albar Tulus Khaqiqi Vita Ati Syarifah Zaenab Jumlah

Nilai 66 70 60 50 66 66 70 70 66 73 40 50 66 73 80 60 50 66 73 70 50 46 60 80 73 1466

50

Rekapitulasi biji siswa SMP Al-Islah Plus Ampelgading nalika pra siklus : Biji 10 – 19 20 – 29 30 – 39 40 – 49 50 – 59 60 – 69 70 – 79 80 – 89 90 - 100 Jumlah

Cacahing Siswa (F) 2 4 9 8 2 25

Data hasil siklus I dipunjlentrehaken wonten ing diagram ing ngandhap punika : Nilai Siklus I

12

Jumlah siswa

10 8 6 4 2 0

1

2

3

4

5

Biji Siswa

6

7

8

9

10

51

Saking grafik kasebat, saged dipunpundhut kesimpulan bijinipun siswa punika sampun lumayan, nanging taksih wonten bijinipun siswa ingkang taksih kirang saking KKM. Mila saking punika panaliti nglampahi siklus II supados pikantuk biji ingkang maksimal. Biji hasil siklus I punika dipunbandingaken kaliyan biji pra siklus, kangge mangertosi punapa wonten paningkatan prestasi nopo boten. Menawi

wonten

berarti

metode

Think

Pair

Share

wonten

pangaribawanipun tumrap kaprigelan maos aksara jawa. Panaliti ngawontenaken observasi/Solah bawanipun siswa nalika proses piwulangan ngginakaken metode Think Pair Share. Supados panaliti mangertosi kados pundi keaktifanipun siswa nalika nggarap tugas ingkang

diparingaken.

Dening

kasil

Pangamatan

aktifitas

Siswa

anggenipun nggarap tugas saged dipunpirsani wonten ing tabel ngandhap punika. TABEL 1.2 AKTIFITAS SISWA No

Aspek ingkang dipungatosaken

F

%

1

Mandiri nalika nggarap tugas ( boten nyonto kancane )

8

35 %

2

Remen nalika nggarap tugas

20

80 %

3

Serius nalika nggarap tugas

12

48 %

13

54 %

Rata - rata

52

Kajawi saking pangamatan – pangamatan wonten ing inggil, panaliti ugi nyuwun pendapat saking parasiswa ngginakaken jurnal babagan proses piwulangan ingkang sampun dipunlampahaken. Kasil saking jurnal ingkang dipun paringaken siswa saged dipunpirsani wonten ing tabel ngandhap punika.

TABEL 1.3 Jurnal Siswa Babagan Proses Piwulangan Wonten Ing Siklus I No 1

Aspek Ingkang dibiji Metode Think Pair Share supados

F

%

18

72 %

dipunlajengaken 2

Sampun paham kalian materi aksara jawa

15

60 %

3

Remen Ngginakaken metode Think Pair Share

20

80 %

17

70 %

Rata - Rata

4. Refleksi Wonten ing refleksi dipunmupangataken dening dwija/ panaliti kangge ngambali maleh punapa ingkang sampun kalangkahan nalika piwulangan dipuniwiti dumugi piwulangan paripurna. Dwija ugi maringi kabebasan lan maringi kalodangan pitakon dateng siswa supados nakenaken babagan piwulangan ingkang dereng jelas.

5.Perbaikan Rencana

53

Kegiatan pungkasan ingkang dipunlampahi dening panaliti punika perbaikan rencana. Wonten ing ngriki dipun kajengaken supados saged ngewah utawi saged ningkataken pemahaman siswa kalian materi ingkang badhe dipun paringaken. Perbaikan ingkang kedah dipun lampahaken wonten ing siklus II.

c. Deskripsi Hasil Siklus II 1. Rancangan Wonten ing rancangan siklus II panaliti lampahaken pinten-pinten kegiatan kadosta 1) Ngleresaken RPP inkang sampun diginaaken wonten ing siklus I 2) Ndamel pitakonan siklus II ingkang badhe dipun paringaken dateng siswa bilih proses piwulangan sampun paripurna

2. Tindakan Wonten pinten-pinten babagan ingkang panaliti pirsani nalika nglampahi eksperimen wonten ing siklus II kadosta 1) Siswa boten maleh isin lan ajri nalika dipunsuwun majeng kangge maos wangsulan 2) Nalika siswa diparingi tugas garap siklus II, siswa ingkang nyonto kanca sanesipun kantun sekedik 3) Wekdal kangge garap pitakonan cekap lan jumbuh kaliyan wekdal ingkang diserat wonten ing RPP 4) Kegiatan kaping pungkasan panaliti paring penghargaan dhateng siswa.

3. Observasi Dipunlampahaken siklus 1 rumiyin kangge mbandingaken kaliyan biji siklus II. Saking data punika saged dipunginakaken dados tolak ukur kangge mangertosi perkembangan siswa nalika sampun dipunlampahaken

54

tindakan. Data hasil siklus I dipunjlentrehaken wonten ing diagram ngandhap punika :

Pedoman kangge mbiji hasil siklus II No 1

Kriteria

Skor

a. Soal no 1, saben jawaban sing bener entuk biji 1

5

b. Soal no 2, saben jawaban sing bener entuk biji 2

10

c. Soal no 3, saben larik yen bener entuk biji 3

15

Jumlah Skor

30

Ketepatan jawaban

Penghitungan akhir dalam skla 0 sampai 100 adalah sebagai berikut : Nilai akhir

:

Perolehan skor Jumlah skor maksimum (30)

X 100

Saking pedoman punika, panaliti saged nemtoaken biji siswa nalika siklus II, wonten ing ngandap punika hasil biji kaprigelan siswa maos aksara jawa.

Daftar Nilai Siswa Kelas VII Wonten Ing Siklus II Nomor Urut Induk 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Nama A’am Alamudin, BT Adimas Prabowo Ahmad Tasropi Annisa Ainul Amalia Birul Walidain Faisal Mahfudz Fata Zaeninnadzif Fatahila Sabil Fatkhul Rizal

Nilai 70 80 70 76 70 86 80 86 76

55

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

Fika Hasbi Muhammad Harmaliah Hilmi Adam Putra Khafid Mansyur M. Widyatmoko Miftakhur Rizqi Nurul Anwar Putri Utami Renaldi Syef Rizal Riski Mubarok Rizqon Al Khaqiqi Syahrul Faizin Tom Romi Albar Tulus Khaqiqi Vita Ati Syarifah Zaenab Jumlah

76 76 73 76 76 83 70 70 70 70 76 70 76 73 80 86 1639

Rekapitulasi biji siswa SMP Al-Islah Plus Ampelgading nalika pra siklus : Biji 10 – 19 20 – 29 30 – 39 40 – 49 50 – 59 60 – 69 70 – 79 80 – 89 90 - 100 Jumlah

Cacahing Siswa (F) 18 7 25

56

Data Hasil Siklus II, dipunjlentrehaken wonten ing diagram ngandap punika : 16 14 12

Jumlah siswa

10 8 6 4 2 0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Biji Siswa

Saking grafik kasebat, saged dipunpundhut dudutan bijinipun siswa sampun sae lan sampun nglampahi KKM (Kriteria Ketuntasan Minimal).

4. Perbaikan Rancangan Perbaikan rancangan nalika ing siklus I sampun kalampahan inggih punika 1). Panaliti paring motivasi dhateng siswa ingkang pikantuk biji paling sae kanthi paring hadiah. 2). Panaliti paring penghargaan dhateng siswa.

C. Presentasi Kaprigelan Maos Aksara Jawa

57

Presentasi kaprigelan maos aksara jawa dipunjumbuhaken kaliyan rumus! EN x100% NxS

NA =

1. Biji Pre test =

1229 x100% 100 x 25

=

1229 x100% 2500

= 49,16 % Keterangan : 1229

= jumlah biji satunggal kelas

100

= biji maksimal soal tes

25

= jumlah siswa satunggal kelas

Saged dipunpirsani saking biji pre test kaprigelan siswa maos aksara jawa takse andap inggih punika 49,16 %.

2. Biji Siklus I =

1466 x100% 100 x 25

=

1466 x100% 2500

= 58,72 % Keterangan : 1466

= Jumlah biji satunggal kelas

100

= biji maksimal soal tes

25

= jumlah siswa satunggal kelas

Saged dipun pirsani saking biji siklus I, kaprigelan siswa maos aksara jawa saged mindak bilih dipun bandingaken kaliyan biji pre test. Dene wonten ing siklus I punika saged mindak 9%.

58

3. Biji Siklus II =

1639 x100% 100 x 25

=

1639 x100% 2500

= 65,56 % Saged dipunpirsani saking biji siklus II, kaprigelan siswa saged mindhak bilih dipunbandingaken kaliyan biji siklus I wonten ing siklus II punika saged mindhak 8% lan biji sampun maksimal.

59

BAB IV PENUTUP

A. DUDUTAN Adhedasar panaliten punika saged dipunpundhut dudutan kados mekaten : 1. Hasil saking panaliten wonten ing pra siklus kaprigelan siswa maos aksara jawa takseh andhap

inggih punika 49,16% lan bijinipun siswa katha

ingkang takseh kirang saking KKM (Kriteria Ketuntasan Minimal). 2. Hasil saking panaliten wonten ing siklus I kaprigelan maos aksara jawa mindak bilih dibandingaken kaliyan biji saking pra siklus ingkang waune 49,16% dados 58,72% (mindak 9%), wonten ing siklus I wonten 15 siswa ingkang bijine taksih kirang saking KKM (Kriteria Ketuntasan Minimal). 3. Hasil saking panaliten wonten ing siklus II kaprigelan maos aksara jawa mindak bilih di bandingaken kaliyan biji saking siklus I, ingkang waune 58,72% dados 65,56% (mindak 8%). Won ten ing siklus II biji siswa sampun nggayuh KKM (Kriteria Ketuntasan Minimal). 4. Siswa

langkung

remen

wonten

ing

proses

piwulangan

kanthi

ngginakkaken metode TPS (Think Paire Share) dibanding ngginakaken metode sanesipun, kasunyatan kasebut kabukti nalika siswa ngisi jurnal wonten ing jurnal punika kathah siswa ingkang ngisi remen. kaliyan metode TPS (Think Paire Share) lan nyuwun bilih metode kasebut dipunginakaken ing proses piwulangan saklajengipun.

60

5. Kanthi metode TPS (Think Paire Share) kaprigelan siswa maos aksara jawa saged mindhak. Kahanan mekaten kabukten wonten salebeting kasil saking panaliten wonten ing siklus I lan siklus II dipunpirsani wonten mindaking kaprigelan maos aksara jawa.

B. PAMRAYOGI Kanthi kabuktekaken hasil panaliten mila panaliti mbudidaya atur pamaryogi kados mekaten : 1. Penyelenggara pasinaon kedah ngawontenaken sarana lan prasarana ingkang saged mbudidaya proses pasinaon mliginipun wonten piwulangan basa Jawa, supados ancasing pasinaon saged dicepeng lan pikantuk kasil ingkang maksimal. Sarana lan prasarana ingkang dipunkajengaken inggih punika media basa jawa mliginipun media tulisan Aksara jawa. Saben kelas kedah wonten media kasebut. 2. Penyelenggara

Pendidikan

saged

maringi

partimbangan

kangge

ngawontenaken ruangan khusus kadosta laboratorium basa ingkang saged dipunginakaken kangge sinau basa jawa mliginipun sinau maos aksara jawa. 3. Metode TPS (Think Paire Share) saged dipunginakaken para dwija basa jawa utawi dening para dwija mata pelajaran sanesipun.

61

KAPUSTAKAAN

Daryanto. 1999. Kawruh Basa Jawa Pepak. Surabaya : Apolo. Depdikbud. 2003. Pedoman Penulisan Aksara Jawa. Yogyakarta : Yayasan Pustaka Nusantara. Kunandar. 2009. Penelitian Tindakan Kelas. Jakarta : Rajawali. Maman Rahman. 1993. Strategi dan Langkah-langkah Penelitian Pendidikan. Semarang : IKIP Semarang Press. Mulyasa. 2009. Kurikulum Tingkat Satuan Pendidikan. Bandung : Remaja Rosdakarya. Ngatmini. 2008. Interaksi Belajar Mengajar. Semarang. Oemar H. Malik. 2008. Kurikulum dan Pembelajaran. Jakarta : Bumi Aksara. Robertus, Akasih. 2007. Optimalisasi Media Pembelajaran. Jakarta : Grasindo Sugiono. 2006. Statistika Untuk Penelitian, Jawa Barat : Alfabeta. Suprijono, Agus. 2009. Cooperative Learning. Yogyakarta : Pustaka Pelajar. Suyitno. 2006. Prigel Maos, Semarang. Syaiful, Aswan. 2006. Strategi Belajar Mengajar. Jakarta : Rineka Cipta. Tarigan, Henry Guntur. 1994. Membaca sebagai Sesuatu Keterampilan Berbahasa. Bandung : Angkasa. Trianto. 2007. Model-model Pembelajaran Inovatif Berorientasi Konstrutivistik. Jakarta : Prestasi Pustaka. Wena, Made. 2009. Strategi Pembelajaran Inovatif Kontemporer. Jakarta : Bima Aksara.