Topographische Anatomie der menschlichen Schädelbasis - Ein ...

124 downloads 343 Views 4MB Size Report
... menschlichen Schädelbasis. © M. Schönherr – Institut für Anatomie II - Universität zu Köln .... Lippert, Herbert: Lehrbuch Anatomie, 5. Auflage; Urban & Fischer ...
INSTITUT II FÜR ANATOMIE Klinikum der Universität zu Köln Joseph-Stelzmann-Str. 9 50931 Köln

Topographische Anatomie der menschlichen Schädelbasis Wissenschaftliches Projekt im Rahmen des Modellstudiengangs Humanmedizin SS 2005 Marc Schönherr

Der menschliche Schädel

Die Gesamtheit der Skelettstücke des Kopfes wird als Schädel bezeichnet. Beim Menschen besteht er aus 22-30 Knochen. Anatomisch unterscheidet man den Hirnschädel (Neurocranium) vom Gesichtsschädel (Viscerocranium). In der folgenden Präsentation wird der Hirnschädel dargestellt. Dabei wird hauptsächlich auf die Schädelbasis mit ihren zahlreichen Öffnungen eingegangen. Diese Öffnungen dienen dem Durchtritt von Nerven und Blutgefäßen.

Topographische Anatomie der menschlichen Schädelbasis

© M. Schönherr – Institut für Anatomie II - Universität zu Köln

Der menschliche Schädel

Ansicht des Schädels von vorn (ohne Unterkiefer)

Topographische Anatomie der menschlichen Schädelbasis

© M. Schönherr – Institut für Anatomie II - Universität zu Köln

Der menschliche Schädel

Ansicht des Schädels von links (ohne Unterkiefer)

Topographische Anatomie der menschlichen Schädelbasis

© M. Schönherr – Institut für Anatomie II - Universität zu Köln

Innenansicht des Schädeldachs Calvaria Sulci arteriosi Sutura sagittalis

Crista frontalis

Foveolae granulares Topographische Anatomie der menschlichen Schädelbasis

© M. Schönherr – Institut für Anatomie II - Universität zu Köln

Topographische Anatomie der menschlichen Schädelbasis

o Basis cranii interna (Innere Schädelbasis)

o Basis cranii externa (Schädelbasis von unten)

Topographische Anatomie der menschlichen Schädelbasis

© M. Schönherr – Institut für Anatomie II - Universität zu Köln

Knochen der Schädelbasis Basis cranii interna

Os frontale

Os ethmoidale

Os sphenoidale

Os parietale

Os occipitale

Topographische Anatomie der menschlichen Schädelbasis

© M. Schönherr – Institut für Anatomie II - Universität zu Köln

Knochen der Schädelbasis Basis cranii externa

Maxilla, Processus palatinus

Os palatinum

Os sphenoidale

Os parietale

Os occipitale

Topographische Anatomie der menschlichen Schädelbasis

© M. Schönherr – Institut für Anatomie II - Universität zu Köln

Durchtrittsstellen für Hirnnerven

Topographische Anatomie der menschlichen Schädelbasis

I. II. III. IV. V.

N. olfactorius N. opticus N. oculomotorius N. trochlearis N. trigeminus V1 N. ophtalmicus V2 N. maxillaris V3 N. mandibularis

VI. VII. VIII. IX. X. XI. XII.

N. N. N. N. N. N. N.

abducens facialis vestibulocochlearis glossopharyngeus vagus accessorius hypoglossus

© M. Schönherr – Institut für Anatomie II - Universität zu Köln

VII,VIII

V2

Basis cranii interna II

I

XII

III,IV,V1,VI IX,X,XI V3 Durchtrittsstellen für Hirnnerven Topographische Anatomie der menschlichen Schädelbasis

© M. Schönherr – Institut für Anatomie II - Universität zu Köln

Meatus acusticus internus VII,VIII

Basis cranii interna Foramen rotundum V2

Canalis opticus II

Lamina cribrosa I

Canalis nervi hypoglossi XII

Fissura orbitalis superior Foramen jugulare IX,X,XI

III,IV,V1,VI Foramen ovale V3 Durchtrittsstellen für Hirnnerven

Topographische Anatomie der menschlichen Schädelbasis

© M. Schönherr – Institut für Anatomie II - Universität zu Köln

Basis cranii externa Foramen ovale V3

Fissura orbitalis inferior N. zygomaticus, N. infraorbitalis aus

V2

Canalis nervi hypoglossi XII

Foramen jugulare IX,X,XI

Durchtrittsstellen für Hirnnerven Topographische Anatomie der menschlichen Schädelbasis

© M. Schönherr – Institut für Anatomie II - Universität zu Köln

Durchtrittsstellen für große Blutgefäße Basis cranii interna Meatus acusticus internus A. labyrinthi (aus A. basilaris)

Foramen magnum

Canalis opticus A. ophthalmica

Lamina cribrosa A. ethmoidalis anterior (aus A. ophtalmica)

Aa. vertebrales A. spinalis anterior Aa. spinales posteriores

Foramen jugulare

Sinus sigmoideus (später V. jugularis interna) A. meningea posterior

Fissura orbitalis superior V. ophthalmica superior

Foramen spinosum A. meningea media (aus A. maxillaris)

Topographische Anatomie der menschlichen Schädelbasis

© M. Schönherr – Institut für Anatomie II - Universität zu Köln

Basis cranii externa

Foramen jugulare

Sinus sigmoideus (im weiterern Verlauf nach caudal V. jugularis interna) A. meningea posterior

Foramen magnum Aa. vertebrales A. spinalis anterior Aa. spinales posteriores

Fissura orbitalis inferior V. ophthalmica inferior

Canalis caroticus A. carotis interna Plexus caroticus internus Plexus venosus caroticus internus Topographische Anatomie der menschlichen Schädelbasis

Foramen spinosum A. meningea media (aus A. maxillaris)

Durchtrittsstellen für große Blutgefäße © M. Schönherr – Institut für Anatomie II - Universität zu Köln

Basis cranii interna Foramen spinosum Clivus

Processus clinoideus posterior

Sella turcica Ala minor ossis sphenoidalis

Foramen magnum

Crista frontalis

Protuberantia occipitalis interna

Foramen caecum

Foramen lacerum Topographische Anatomie der menschlichen Schädelbasis

Sulcus caroticus

Processus clinoideus anterior © M. Schönherr – Institut für Anatomie II - Universität zu Köln

Basis cranii interna Ala minor ossis sphenoidalis

Canalis opticus Sulcus caroticus Tuberculum sellae turcicae

Dorsum sellae Foramen lacerum

Foramen ovale

Foramen spinosum

Sulci nervi petrosi

Tuberculum jugulare

Canalis hypoglossi

Foramen jugulare

Foramen magnum

Topographische Anatomie der menschlichen Schädelbasis

© M. Schönherr – Institut für Anatomie II - Universität zu Köln

Basis cranii interna

Dorsum sellae turcicae

Clivus

Foramen magnum Topographische Anatomie der menschlichen Schädelbasis

Canalis hypoglossi

Meatus acusticus internus

Foramen jugulare © M. Schönherr – Institut für Anatomie II - Universität zu Köln

Foramen magnum

Condylus occipitalis

Basis cranii externa

Foramen stylomastoideum

Fossa jugularis Canalis caroticus Processus styloideus

Foramen spinosum Foramen ovale

Processus zygomaticus

Foramen lacerum Vomer

Topographische Anatomie der menschlichen Schädelbasis

© M. Schönherr – Institut für Anatomie II - Universität zu Köln

Tuberculum pharyngeum

Basis cranii externa

Foramen magnum

Condylus occipitalis

Foramen jugulare

Foramen stylomastoideum

Canalis caroticus

Meatus acusticus externus

Foramen lacerum

Processus styloideus

Processus zygomaticus

Foramen spinosum

Foramen ovale

Arcus zygomaticus

Processus palatinus maxillae

Topographische Anatomie der menschlichen Schädelbasis

Spina nasalis posterior

Foramen palatinum majus

© M. Schönherr – Institut für Anatomie II - Universität zu Köln

Literaturverzeichnis 1. Sobotta/Becher, Altlas der Anatomie des Menschen, 17. und neu bearbeitete Auflage, Urban & Schwarzenberg, München-Berlin-Wien 1972 2. Sobotta, Atlas der Anatomie des Menschen, 22. Auflage, Urban & Fischer, 2004 3. Lippert, Herbert: Lehrbuch Anatomie, 5. Auflage; Urban & Fischer Verlag München - Jena, 2000

Danksagung Für die Herstellung der Aufnahmen möchte ich mich ganz herzlich bei Herrn Klütsch bedanken.

Topographische Anatomie der menschlichen Schädelbasis

© M. Schönherr – Institut für Anatomie II - Universität zu Köln